ประเพณีกินข้าวใหม่

ชุมชนชาติพันธุ์ลาหู่บ้านผาเผือก ตำบลปางมะผ้า อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน

ประเพณีกินข้าวใหม่ เป็นประเพณีพิธีกรรมหลักที่สำคัญมากของชาวลาหู่ในรอบหนึ่งปี มี 2 อย่างคือประเพณีกินข้าวใหม่ และกินวอหรือปีใหม่ลาหู่ ประเพณีกินข้าวใหม่นั้นถือเป็นการขอบคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์เทพพระเจ้าอื่อซา โดยการนำพืชผักที่ปลูกในไร่นา เช่น ใช้ต้นข้าว ข้าวโพด ฟักทอง แตง เป็นต้น มาทำพิธีขอบคุณที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เทพเจ้าได้ช่วยดูแลให้พืชผักผลผลิตทางการเกษตรงอกงามได้ผลผลิตดี ทำให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปกติสุขโดยมีการประกอบพิธีกรรมแค่วันเดียวเท่านั้นประเพณีพิธีกรรมดังกล่าวจะจัดขึ้นในเดือนสิงหาคม-กันยายนของทุกปี โดยกระบวนการขั้นตอนของพิธีกรรมมีดังนี้
1) มีการกำหนดวันโดยเป็นมติที่ประชุมหมู่บ้าน
2) เลี้ยงผีหมู่บ้าน (ทำพิธีที่ลานเต้นจะคึ) และสมัยก่อนต้องมีคนหนึ่งในหมู่บ้านที่ต้องออกหมูดำเพื่อประกอบพิธีกรรมและคนที่ออกหมูให้ทำพิธีนั้นสามารถขอแรงอย่างน้อยครัวเรือนละ 1 คน ต้องไปใช้แรงที่คนออกหมูเพื่อประกอบพิธี แต่ในปัจจุบันนั้นนิยมเก็บเงินกันเพราะค่าแรงแพงขึ้นและคนมีเวลาน้อย จึงใช้วิธีเก็บเงินซื้อและไม่ต้องไปใช้แรงกับใคร
3) มีการปรับปรุงลานเต้นจะคึ และทำความสะอาด มีการนำหญ้ามาทำเป็นเชือกไปผูกไว้ทางเข้าหมู่บ้าน เชื่อว่าเป็นการป้องกันสิ่งไม่ดีที่จะเข้ามาหมู่บ้าน
4) ทุกคนในหมู่บ้านต้องไปเข้าร่วมพิธีในเวลาตอนเย็น
5) มีการเต้นจะคึล้อมรอบเป็นวงในลานกว้าง
6) คนที่เป็นผู้นำในการประกอบพิธีกรรมเรียกว่าแก่ลุป่า (ผู้นำศาสนา) บุคคลที่ชาวบ้านคารพนับถือเป็นบุคคลมีอำนาจสูงสุดในหมู่บ้าน