คอลเลคชั่น

ชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย อาหาร ในชีวิตประจำวันของชาวกะเหรี่ยงในอดีตคือข้าวกับพริกและเกลือ ชาวกะเหรี่ยงนิยมบริโภคอาหารที่มีรสเผ็ดจัด เช่น น้ำพริก แกงเผ็ด แกงส้ม ชาวกะเหรี่ยงจะปลูกพริกไว้ตามไร่สำหรับไว้กินเอง และพริกของชาวกะเหรี่ยง จะขึ้นชื่อในความเผ็ดร้อนกว่าพริกไหนๆ เครื่องแกงหลักประกอบด้วย พริก ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด กะปิ (ปลาร้า) ตำให้เข้ากัน แต่ถ้าเป็นแกงเผ็ดจะใช้เนื้อสัตว์กับมะเขือเป็นส่วนประกอบ เนื้อสัตว์ที่ใช้ในการปรุงอาหารจะเป็นจำพวกสัตว์ที่ล่าได้จากป่า เช่น เก้ง กวาง ค่าง กระต่าย แย้ ฯลฯ ถ้าเป็นแกงส้มก็ใช้เครื่องแกงเดียวกัน แต่ไม่นิยมใส่เนื้อสัตว์ แต่ใช้ผักที่มีรสเปรี้ยว ได้แก่ ใบกระเจี๊ยบป่า มะเขือส้ม ฯลฯ เพื่อช่วยในการปรุงรสอาหาร ส่วนน้ำพริกของคนกะเหรี่ยงมีปลาร้าหรือคนกะเหรี่ยงเรียกว่ากะปิ เป็นเครื่องปรุงสำคัญ นำมาตำกับพริกปรุงรสด้วยเกลือ กินกับผักสด ผักต้ม หรือผักเสี้ยนดอง อาหารของชาวกะเหรี่ยงจะไม่ปรุงรสหวาน เพราะไม่มีน้ำตาลใช้ ชาวกะเหรี่ยงจะกินผลไม้ที่ปลูกอยู่ในสวนภายในบ้านหรือที่มีอยู่ตามไร่ เช่น กล้วย อ้อย ส้มโอ ฯลฯ ส่วนขนมหวานของชาวกะเหรี่ยงจะมีเพียงข้าวห่อที่กินเฉพาะในงานพิธีเรียกขวัญของชาวกะเหรี่ยง หรือที่เรียกว่าประเพณีกินข้าวห่อ …

วัฒนธรรมอาหารที่โดดเด่นของชาติพันธุ์กะเหรี่ยง Read More »

ชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย การแต่งกาย ชาวกะเหรี่ยงบ้านรวมมิตรนั้นปัจจุบันก็จะแต่งกายคล้ายคลึงคนพื้นราบทั่วไป ส่วนเครื่องแต่งกายประจำกลุ่มชาติพันธุ์นั้นจะนิยมใส่ในช่วงมีงานเทศกาลต่างๆ โดยผู้ชายนิยมใส่เสื้อแขนสั้น สีดำหรือแดง มีเชือกถักเป็นผู้รัดเอว สวมกางเกงสีดำขายาวแบบจีน ซึ่งเรียกว่า เตี่ยวสะดอ หรือบางครั้งก็สวมโสร่งแบบพม่า ใช้ผ้าโพกศีรษะสีต่างๆ แต่ในปัจจุบันกะเหรี่ยงผู้ชายหันมาสวมกางเกงขายาวแบบคนพื้นราบ ส่วนผู้หญิงซึ่งมีกฎข้อห้ามอยู่มาก จึงมีการแต่งกายที่แยกแยะออกไปอย่างชัดเจนระหว่างหญิงที่โสดและหญิงที่แต่งงานแล้ว แม่ถือประเพณีการแต่งกายอย่างเคร่งครัด โดยหญิงสาวโสดชาวกะเหรี่ยงมักจะสวมชุดกระโปรงทรงกระสอบสีขาว ลงไปถึงข้อเท้า เสื้อทรงกระบอก แขนสั้น คอเป็นรูปตัววี ถักด้ายสีแดงขลิบรอบคอเสื้อ พาลงไปถึงช่วงล่าง ระหว่างเอวจะทอด้วยผ้าสีแดงคาดเอาไว้คล้ายเข็มขัดส่วนใหญ่หญิงกะเหรี่ยงจะทอผ้าใช้เองโดยเครื่องมือแบบง่ายๆตามประเพณี        หญิงชาวกะเหรี่ยงนิยมไว้ผมยาวทำเป็นมวยพันด้วยด้ายสีหรือโพกผ้าเป็นสีเดียวกันกับเสื้อและกระโปรง ใส่ต่างหูเป็นรูปกลมมีพู่ห้อย นิยมพันคอด้วยเส้นด้ายและสร้อยลูกปัด หญิงกะเหรี่ยงบางกลุ่มจะแต่งกายด้วยสีแดงทั้งชุด จึงเรียกตนเองว่ายาแดงส่วนหญิงชาวกะเหรี่ยงที่แต่งงานแล้วจะไม่แต่งชุดสีขาวแต่จะสวมเสื้อคอวีสีดำสั้นแค่เอวชายเสื้อด้านล่างเย็บด้วยสีประดับลูกเดือยหรือลูกปัดสีขาว เป็นรูปตารางหมากรุกหรือรูปสีขาวๆส่วนผ้าซิ่นสีแดงหรือลายอื่นๆยาวถึงข้อเท้าและโพกศีรษะ เช่นเดียวกับหญิงโสดทั่วไป การแต่งกายของหญิงชาวกะเหรี่ยงโดยส่วนใหญ่มักจะแต่งกายตามประเพณีของเผ่าพันธุ์โดยไม่เลือกเวลาหมายถึงหญิงสาวโสดของชาวกะเหรี่ยงหรือหญิงสาวที่แต่งงานแล้วก็จะต้องแต่งกายตามประเพณีที่ระบุแยกออกมาได้อย่างชัดเจนตลอดเวลาด้วยเหตุนี้จึงสามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจนระหว่างหญิงกะเหรี่ยงที่สุดกับผู้ที่แต่งงานแล้ว แม้กระทั่งเด็กผู้หญิงก็มักจะแต่งตัวตามแบบอย่างหญิงโสด คือชุดขาวพรหมจารี กะเหรี่ยงมักจะถือในเรื่องชู้สาว และความบริสุทธิ์ของหญิงสาวเป็นเรื่องที่สำคัญโดยเฉพาะในอดีตการได้เสียก่อนแต่งงานจึงถือเป็นความผิดที่โทษถึงขั้นไล่ออกไปจากหมู่บ้าน แหล่งข้อมูลที่เกี่ยวข้อง ประวัติชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงบ้านรวมมิตร แกลเลอรี่ชาติพันธุ์กะเหรี่ยง ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับชาติพันธุ์กะเหรี่ยง หมวดหมู่:  ชาติพันธุ์ | กิจกรรม | วันที่ | หมู่บ้าน | …

เครื่องแต่งกายของชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยง Read More »

ชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงบ้านรวมมิตร ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย ชาวกะเหรี่ยง นิยมใส่เสื้อผ้าฝ้ายทอมือมาแต่สมัยโบราณ ซึ่งแต่เดิมชาวกะเหรี่ยงจะปลูกฝ้ายเอง นำฝ้ายมาปั่นเป็นเส้นด้าย ย้อมด้วยสีธรรมชาติ สร้างลวดลายด้วยการทอ การปักด้วยเส้นไหม และลูกเดือย สตรีชาวกะเหรี่ยง จะถ่ายทอดภูมิปัญญากระบวนการผลิตผ้าทอ แก่บุตรสาอายุ 12-15 ปี เริ่มจากแบบง่ายๆ ฝึกฝนจนมีความชำนาญ และสามารถออกแบบลวดลายด้วยตนเองได้สำหรับลวดลายผ้าทอของชาวกะเหรี่ยงนั้น มีเรื่องราวเล่าสืบมาว่าได้มาจากลายหนังงูใหญ่ ซึ่งเป็นคู่รักในอดีตของหญิงสาวชาวกะเหรี่ยง โดยงูจะเปลี่ยนลายทุกวัน และหญิงสาวก็ทอผ้าตามลายที่ปรากฏจนครบ 7 วัน ทอได้ 7 ลาย แต่ลายที่นิยมนำมาทอ และปัก มี 4 ราย คือ โยห่อกือ เกอเป่เผลอ ฉุ่ยข่อลอ อีกลายหนึ่ง คือ ลายทีข่า ปัจจุบัน ยังมีลายที่นิยมทอ คือ เกอแนเดอ หรือลายรังผึ้ง และเซอกอพอหรือลายดอกมะเขือ การทอผ้า เป็นวิถีอีกอย่างหนึ่งของชาวกะเหรี่ยงที่สืบทอดกันมายาวนาน เด็กผู้หญิงจะเรียนรู้จากแม่ แต่ปัจจุบันนี้มีระบบโรงเรียน เด็กๆต้องไปโรงเรียน ดังนั้นในช่วงปิดเทอมเด็กๆจึงรวมกลุ่มกันมาเรียนการทอผ้าสีในการย้อมและของตกแต่งผ้าทอกะเหรี่ยง การย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติ ใช้เปลือกไม้ …

ผ้าทอของชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยง Read More »

ชุมชนชาติพันธุ์ลัวะบ้านสันเจริญ ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย     ดนตรีมีบทบาทต่อวิถีชีวิตลัวะในงานประเพณี พิธีกรรมต่างๆทั้งงานมงคล งานรื่นเริง งานฉลอมฉลอง เนื่องจากคนลัวะเชื่อว่าดนตรีเป็นเสียงแห่งความสุข ดังนั้นหากมีการนำดนตรีเข้ามาในงานมงคลงานรื่นเริงจะช่วยให้งานนั้นมีความสุขมากขึ้น เครื่องดนตรีที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการบรรเลงประกอบการขับร้อง “จ่ายปลั่ง” บ่งบอกแหล่งที่มาของคนโดยการแสดงออกผ่านสำเนียงการขับร้องที่แบ่งออกเป็น สิบสองปันนา และสำเนียงลุ่มน้ำโขง เป็นบทเพลงลัวะที่สามารถสะท้อนวิถีชีวิตของคนลัวะได้อย่างชัดเจน ผ่านการบอกเล่าเรื่องในอดีต การเดินทางแนแสนไกล การหาเลี้ยงครอบครัว และความอดทนต่อความลำบากที่ผ่านมาในอดีตได้อย่างชัดเจน ปัจจุบันการขับร้องเพลงจ่ายปลั่ง ไม่ค่อยพบได้ทั่วไป แต่ยังคงมีการฟื้นฟูทางวัฒนธรรมของลัวะอย่างต่อเนื่อง โดยนักดนตรี และคนในชุมชนที่ร่วมมือกันอนุรักษ์ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมลัวะให้ยั่งยืน ส่งผลให้ปัจจุบันการขับร้องเพลงจ่ายปลั่ง ยังคงมีการขับร้องกันอย่างมีความสุขในชุมชน เครื่องดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลัวะ ได้แก่ 1) เซาะ (สะล้อ)     เป็นเครื่องดนตรีตระกูลเครื่องสาย ประเภทเครื่องสีเพื่อให้เกิดเสียงโดยการใช้ไม้สี สภาพโดยทั่วไปของเซาะ มีลักษณะทางกายภาพ และรายละเอียดของเครื่องคือสะล้อ ที่ใช้ในวัฒนธรรมล้านนา ขนาดของเซาะ ส่วนกะโหลกมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 11 เซ็นติเมตร หนา 8 เซ็นติเมตร ส่วนทันทวน กว้าง 2 เซ็นติเมตร ยาว 70 …

ดนตรีของกลุ่มชาติพันธุ์ลัวะ Read More »

ชุมชนชาติพันธุ์ลัวะบ้านสันเจริญ ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย การแต่งกายของชาติพันธุ์ของลัวะสามารถแบ่งออกเป็นสองแบบคือการแต่งกายในชีวิตประจำวันและการแต่งกายในพิธีกรรม การแต่งกายในชีวิตประจำวัน ผู้หญิง จะสวมเสื้อขาวแขนสั้นกุ๊นด้วยด้ายสี สีพื้นของผ้านุ่งเป็นสีดำมีลายคั่นเป็นแถบในแนวนอน ลายนี้ได้จากการมัดลายขนาดต่างๆ ที่เชิงผ้าด้านล่างเป็นแถบใหญ่ซึ่งมักเป็นสีแดงหรือสีชมพูเหลือบด้วยสี เหลือง ลายมัดนั้นเป็นสีน้ำเงินแซมขาว มี “ปอเต๊ะ” (ผ้าพันแขน) และ “ปอซวง” (ผ้าพันแข้ง) จะไว้ผมยาวทำเป็นมวยประดับด้วยปิ่นหรือขนเม่นและปล่อยปลายยาว ส่วนหญิงสูงอายุนิยมมวยผมต่ำแต่ไม่ทิ้งปลายแบบหญิงสาว นิยมสร้อยเงินเม็ดและลูกปัดสีแดง สีส้ม สีเหลืองหลายเส้นเป็นเครื่องประดับ มีต่างหู โดยเฉพาะนิยมต่างหูไหมพรมสีเหลืองแดงหรือส้มยาวจนถึงไหล่ หญิงส่วนใหญ่มี “สกุนลอง” คือกำไลฝ้ายเคลือบด้วยยางรักจำนวนหลายวง นอกจากนี้ยังมีกำไลแขนและกำไลข้อมือทำด้วยเงินอีกด้วย เครื่องใช้ประจำของหญิงอายุมากกว่า 30 ปีขึ้นไปคือกล้องยาเส้นและยังนิยมสะพายย่ามเวลาเดินทางอีกด้วย ส่วนผู้ชายนิยมสวมเสื้อยืด เสื้อเชิ้ต กางเกงขายาวแบบคนพื้นราบทั่วไป แต่ส่วนใหญ่สะพายย่ามเป็นประจำ การแต่งกายในพิธีกรรม ผู้หญิงแต่งกายเช่นเดียวกับในชีวิตประจำวัน แต่หากในพี่เลี้ยงผีฟ้าผ่า การแต่งงานและงานศพ จะสวมเสื้อสีดำทับลงบนเสื้อขาว เสื้อสีดำนี้มีลายสีแดงแนวตั้งที่ข้างลำตัวเย็บในลักษณะเดียวกับเสื้อขาว บางหมู่บ้านมีลายปักตั้งแต่เชิงด้านล่างขึ้นมา ด้านหน้าปล่อยว่างไว้สำหรับใส่สายสร้อยเครื่องประดับที่มีอยู่มาก ในการแต่งงานของหญิงที่นับถือพุทธหรือผีจะมีผ้าสีแดงเหลืองหรือขาวคลุมหน้า มือทั้งสองยึดที่มุมผ้าไว้ ส่วนหญิงที่นับถือคริสต์จะนิยมใช้ผ้าบางสีขาวคลุมหน้า ส่วนผู้ชายใส่เสื้อขาวแขนยาวทับเสื้อยืด กางเกงคล้ายกางเกงขาก๊วยสีขาว เหน็บมีดด้ามงานช้าไว้ข้างลำตัว โพกศีรษะด้วยผ้าสีแดงหรือสีชมพู หากเป็นเจ้าบ่ายที่นับถือพุทธหรือผีจะนุ่งผ้าคล้ายโจงกระเบนทับกางเกง และพันเอวด้วย “กะซี” …

การแต่งกายของชุมชนชาติพันธุ์ลัวะ Read More »

ชุมชนชาติพันธุ์อิวเมี่ยนบ้านเล่าชีก๋วย ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ในด้านดนตรี เครื่องดนตรีของเมี่ยนมีลักษณะเป็นการเล่นดนตรีแบบง่ายๆ ไม่ซับซ้อน โอกาสในการเล่นดนตรีของเมี่ยนค่อนข้างจำกัด คือ ดนตรีของเมี่ยนจะมีโอกาสนำออกมาเล่นได้ก็เฉพาะเพื่อใช้เป็นส่วนประกอบในการดำเนินพิธีกรรมใหญ่ๆ หรือสำคัญๆ ตามตำราพิธีกรรมระบุไว้ว่าต้องใช้เครื่องดนตรีประกอบเท่านั้น เช่น การแต่งงาน พิธีบวช พิธีงานศพ พิธีกรรมดึงวิญญาณคนตายจากนรก (เชวตะหยั่ว) เป็นต้น และในบางพิธีกรรมเหล่านี้ การใช้เครื่องดนตรีร่วมประกอบพิธีกรรมยังไม่อาจใช้เครื่องดนตรีครบทุกประเภทอีกด้วย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของพิธีกรรม และคุณสมบัติของบุคคลที่เป็นเจ้าของพิธีกรรม เช่น ดนตรีประกอบพิธีกรรมแก่ผู้ตายที่ไม่เคยผ่านการบวชใหญ่ จะใช้ปี่ไม่ได้ หรือพีธีดึงวิญญาณคนตายขึ้นจากนรก จะใช้เครื่องดนตรีเพียงแค่ฉาบและกลองเท่านั้น นอกจากกรณีเพื่อเป็นส่วนประกอบทางพิธีกรรมดังกล่าวแล้วดนตรีของเมี่ยนไม่มีโอกาสส่งเสียงสำเนียงให้ผู้อื่นได้ยินอีกแม้แต่การฝึกซ้อม  การเล่นดนตรีประกอบพิธีกรรม จังหวะและทำนองของดนตรีจะเปลี่ยนแปลงไปตามขั้นตอนของพีธีกรรม หรือเหตุการณ์ในพิธีกรรม เช่น การแต่งงาน ขั้นตอนพิธีกรรมที่เจ้าบ่าวเจ้าสาวทำพิธีไหว้วิญญาณบรรพบุรุษ ไหว้ฟ้าดิน ดนตรีจะทำจังหวะและทำนองอย่างหนึ่ง การเชิญแขกเข้าโต๊ะรับประทานอาหาร หรือกำลังรับประทานอาหาร ดนตรีก็จะทำจังหวะที่แตกต่างกันไป ผู้เข้าใจจังหวะและทำนองดนตรีจะสามารถรู้เหตุการณ์ หรือขั้นตอนที่กำลังดำเนินอยู่ในพิธีกรรมนั้นได้ แม้มิได้เห็นด้วยตาก็ตาม เครื่องดนตรีของเมี่ยนยังไม่สามารถที่จะเอาออกมาเล่นเหมือนกับเผ่าอื่นได้ ต้องใช้สำหรับในพิธีกรรมเท่านั้น ดังนั้นเมี่ยนจึงไม่ค่อยจะมีการละเล่นที่โดดเด่นเหมือนกับเผ่าอื่น ขณะที่เครื่องเป่าจะมีปี่ หรือภาษาเมี่ยนเรียกว่า (จยัด) เมี่ยนมีปี่เพียง 1 ชนิด ทำด้วยทองแดง ทองเหลือง เจาะรูตามลักษณะของปี่โดยทั่วๆไปมีความยาว …

ดนตรีกับพิธีกรรมของชาวอิวเมี่ยน Read More »